طرز تهیه کمپوست قارچ

راهنمای جامع تولید کمپوست برای پرورش قارچ دکمه‌ای

تهیه کمپوست مناسب، اولین و مهم‌ترین قدم در پرورش موفق قارچ دکمه‌ای است. کمپوست در واقع بستر رشد میسلیوم (ریشه قارچ) است که باید مواد مغذی کافی و شرایط بهداشتی ایده‌آل داشته باشد. این فرآیند در دو مرحله یا دو فاز انجام می‌شود: فاز تخمیر (فاز اول) و فاز پاستوریزاسیون (فاز دوم).

مواد اولیه برای ساخت کمپوست قارچ دکمه‌ای

برای تولید یک کمپوست استاندارد می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد (با امکان تنظیم بسته به شرایط محیطی):

• کلش گندم: ۶۰۰۰ کیلوگرم

• کود مرغی: ۳۵۰۰ کیلوگرم

• ملاس: ۱۰۰ کیلوگرم

• اوره: ۱۰۰ کیلوگرم

• گچ هیدراته: ۴۰۰ کیلوگرم

مرحله اول: تخمیر و آماده‌سازی اولیه (فاز I)

خیساندن کلش:

ابتدا کلش را روی زمین بتنی دارای زه‌کشی پهن کرده و با آب فراوان خیس می‌کنیم. به ازای هر تن کلش حدود ۵۰۰۰ لیتر آب مورد نیاز است. آب زه‌کشی شده دوباره بازیافت می‌شود.

مخلوط کردن مواد:

تمامی مواد (به‌جز گچ) را با هم ترکیب کرده و به‌صورت توده‌ای با ابعاد مشخص (۱٫۲ متر ارتفاع و عرض در فصول گرم، ۱٫۵ متر در زمستان) انباشته می‌کنیم. در طول این مرحله، مواد چند بار برگردانده می‌شوند:

• روز اول: انباشت اولیه

• روز چهارم: اولین برگردان

• روز هشتم: دومین برگردان

• روز دوازدهم: سومین برگردان (افزودن گچ)

• روز شانزدهم: چهارمین برگردان (افزودن گچ)

• روز بیستم: آماده‌سازی برای فاز دوم

مرحله دوم: پاستوریزاسیون و شیرین‌سازی (فاز II)

در این مرحله، کمپوست وارد تونل پاستوریزه شده و ابتدا به مدت ۸ ساعت در دمای ۶۰ درجه سانتیگراد نگه داشته می‌شود. سپس برای یک هفته با دمای ۵۲ درجه به حالت پایدار (شیرین شدن کمپوست) می‌رسد. در پایان، بذر قارچ به کمپوست اضافه می‌شود.

ویژگی‌های کمپوست آماده برای کشت:

• بوی آن باید شبیه علف تازه باشد

• بدون وجود بوی آمونیاک

• رطوبت مناسب (با فشردن کمپوست باید تنها چند قطره آب خارج شود)

• بافت کلش باید ترد باشد

• دست را آلوده نکند

هدف از کمپوست‌سازی چیست؟

هدف از تولید کمپوست، فراهم کردن بستری استریل، غنی و یکنواخت برای رشد میسلیوم است تا قارچ‌ها بتوانند بدون رقیب‌های بیولوژیکی مانند کپک و باکتری رشد کنند. ترکیب کلش گندم، کود مرغ و سایر افزودنی‌ها پس از تخمیر، بهترین محیط را برای این منظور فراهم می‌کند.

انواع کمپوست آماده بازار:

• کمپوست فاز ۲: بعد از پاستوریزاسیون و بذرزنی، آماده مصرف است

• کمپوست فاز ۳: کمپوست بذر زده شده‌ای که در همان تونل، رشد میسلیوم کامل انجام شده و ریسک آلودگی بسیار پایین دارد. نمونه‌ی آن در ایران توسط واحد جلگه دز تولید می‌شود.